Ο όρος καρκίνος αναφέρεται σε μία ομάδα νοσημάτων που μπορούν να προσβάλουν οποιοδήποτε όργανο, χαρακτηρίζονται από ταχεία, ανεξέλεγκτη και παθολογική ανάπτυξη και διαίρεση των κυττάρων, καθώς και από τη δυνατότητα μετάστασης, δηλαδή την ικανότητα να διασπείρονται σε όλο το σώμα. Ο καρκίνος ορίζεται από το όργανο από το οποίο ξεκίνησε, για παράδειγμα «καρκίνος πνεύμονος».
Ο καρκίνος του πνεύμονος αντιπροσωπεύει την πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ελλάδα1.
Η ενεργή και παθητική έκθεση στον καπνό του τσιγάρου ευθύνεται για περισσότερο από 80% των περιπτώσεων καρκίνου πνεύμονος, γεγονός που υποδεικνύει ότι πρόκειται για μία νόσο που μπορεί να προληφθεί. Ένα μικρότερο ποσοστό οφείλεται σε επαγγελματική και περιβαλλοντική έκθεση σε γνωστούς καρκινογόνους παράγοντες όπως αμίαντος, ακτινοβολία, ραδόνιο, βηρύλλιο, αρσενικό, χρώμιο, καυσαέρια κλπ2.
Ο καρκίνος του πνεύμονος αναπτύσσεται χαρακτηριστικά αργά, καθώς παρέρχονται έως και δύο δεκαετίες για την εμφάνιση συμπτωμάτων (χρονική υστέρηση).
Στην πραγματικότητα όμως οι αρνητικές επιπτώσεις ξεκινούν ήδη από το κάπνισμα του πρώτου τσιγάρου και αθροίζονται προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου (δοσο-εξάρτηση και χρονο-εξάρτηση). Για αυτό το λόγο οι γιατροί πάντα ζητούν τον αριθμό τσιγάρων που καπνίζονται ανά ημέρα και τα χρόνια καπνίσματος, ώστε να υπολογίσουν τα «πακέτα-έτη» (pack-years).
Πακέτα-έτη=αριθμός πακέτων ανά ημέρα x έτη καπνίσματος
Τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονος δεν είναι ειδικά, ενώ πολλές φορές η εμφάνισή τους συμπίπτει με την παρουσία μεταστάσεων. Μερικά από τα συμπτώματα είναι3:
Υπάρχουν διάφοροι ιστολογικοί τύποι καρκίνου πνεύμονος. Η πρόγνωση κάθε περίπτωσης είναι διαφορετική και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με πιο σημαντικό τον ιστολογικό τύπο και το στάδιο της νόσου κατά την διάγνωση. Στην κλινική πράξη σημαντική είναι η διάκριση σε μικροκυτταρικό και μη-μικροκυτταρικό τύπο, καθώς απαιτούν διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.
Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν χειρουργική εξαίρεση, χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Οι σύγχρονες εξελίξεις στην χημειοθεραπεία (ανοσοθεραπεία, μοριακή, στοχευμένη θεραπεία ή θεραπεία ακριβείας), στη χειρουργική (ελάχιστα επεμβατικές και βοηθούμενες με βίντεο επεμβάσεις) καθώς και στην διάγνωση και σταδιοποίηση (CT-scan, PET-scan, ενδοσκοπικός υπέρηχος) επιτρέπουν πρώιμη διάγνωση, καλύτερη πρόγνωση και ποιότητα ζωής.
Η πρόληψη και η διακοπή του καπνίσματος επιτρέπουν την αποτελεσματική πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονος.
Οι καπνιστές είναι ομάδα υψηλού κινδύνου ως προς την εκδήλωση καρκίνου πνεύμονος. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του United States Preventive Services Task Force (USPSTF)5 , του 2021, ο ετήσιος έλεγχος με αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης ακτινοβολίας συνιστάται σε όλους τους ασυμπτωματικούς νυν και πρώην καπνιστές ηλικίας 50-80 ετών, με 20 ή περισσότερα πακέτα έτη καπνίσματος και οι οποίοι είτε εξακολουθούν να καπνίζουν είτε διέκοψαν εντός των τελευταίων 15 ετών.
Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι η 3η αιτία θανάτου στην Ελλάδα. Το κάπνισμα ευθύνεται για την υψηλότερη θνησιμότητα και αναπηρία στην Ελλάδα6.
Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι ο πιο συχνός καρκίνος στην Ελλάδα αντιπροσωπεύοντας το 13,9% των νέων περιπτώσεων καρκίνου το 20207. Πρόκειται για τον πιο συχνό καρκίνο στου άνδρες (18,7% των νέων περιπτώσεων καρκίνου 2020) και τον 3ο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες (7,7%) μετά τον καρκίνο του μαστού (27,5%) και του παχέος εντέρου (11,9%). Παρόλα αυτά η συχνότητα του καρκίνου πνεύμονος στις γυναίκες αναμένεται να αυξηθεί στο μέλλον λόγω του υψηλού ποσοστού καπνίσματος στις γυναίκες τα τελευταία έτη8.
Το κάπνισμα και η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μειώνονται στην Ελλάδα! Το ποσοστό καπνιστών στην Ελλάδα μειώθηκε από 37% το 2012 σε 28%, μείωση 24%8 η οποία αναμένεται να μεταφραστεί σε μείωση περιστατικών καρκίνου πνεύμονος στο μέλλον.
ΑΝΝΑ Σ. ΤΖΩΡΤΖΗ MD, FCCP
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία