Η φετινή εβδομάδα εμβολιασμού είναι αφιερωμένη στην παγκόσμια προσπάθεια για επαναφορά των προγραμμάτων εμβολιασμών, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων, τα οποία είχαν αδρανήσει στη διάρκεια της πανδημίας.
Αναλογιζόμενοι την έναρξη της πανδημίας στις αρχές του 2020, ολόκληρη η ανθρωπότητα, και ιδιαίτερα οι επιστήμονες ιατρικής και βιοτεχνολογίας ευχόμενοι να υπήρχε ένα εμβόλιο, επιδόθηκαν σε ένα αγώνα ταχύτητας ενάντια στο χρόνο προκειμένου να το αναπτύξουν πολύ γρήγορα.
Μια μοναδική, απαιτητική μάχη έλαβε χώρα ταυτόχρονα με μια πρωτόγνωρου εύρους συνεργασία ανάμεσα σε ειδικούς βιοτεχνολογίας, ιατρικής, φαρμακευτικής βιομηχανίας ψηφιακής τεχνολογίας, με φορείς παροχής υγείας και κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Το αποτέλεσμα δικαίωσε την προσπάθεια. Σε διάστημα μικρότερο του έτους σχεδιάσθηκε, παράχθηκε και χορηγήθηκε ευρύτατα εμβόλιο έναντι του SARS-CoV-2.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) σε συνεργασία με τους φορείς Global Vaccine Alliance (Gavi), the Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) και τη UNICEF, δημιούργησε την Παγκόσμια Πρόσβαση στα Εμβόλια Έναντι της COVID-19 (COVID-19 Vaccines Global Access -COVAX), προκειμένου να εξασφαλισθεί ισότιμη πρόσβαση όλων των χωρών στα εμβόλια1. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε από τον Π.Ο.Υ. « η παγκόσμια πανδημία απαιτεί παγκόσμια προσπάθεια, κανένας μας δεν θα είναι ασφαλής αν δεν είναι όλοι ασφαλείς»2.
Έως τις 22 Απριλίου 20213 , 929,000,000 δόσεις εμβολίων είχαν χορηγηθεί παγκοσμίως, 213 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν εμβολιαστεί πλήρως αντιπροσωπεύοντας το 2.7% του παγκόσμιου πληθυσμού. Παράλληλα, στην Ελλάδα, είχαν χορηγηθεί 2.6 εκατομμύρια δόσεις, με 774.000 άτομα να έχουν πλήρως εμβολιαστεί, αντιπροσωπεύοντας το 7.2% του πληθυσμού.
Τα εμβόλια αναπτύχθηκαν με τρεις μεθοδολογίες που με διαφορετικό όχημα η κάθε μία, τελικώς δίδουν στον οργανισμό την πληροφορία για τη σύνθεση της πρωτεϊνικής ακίδας του SARS-CoV-2, ώστε να εκπαιδευτεί στη συνέχεια το ανοσοποιητικό σύστημα στην καταπολέμησή του:
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο εμβολιασμός συνοδεύεται από καθόλου έως ελαφρά συμπτώματα (πόνο στο σημείο της έγχυσης, πυρετό, κακουχία, μυαλγίες) που περιορίζονται σε 1-3 εικοσιτετράωρα.
Μετά από τη διενέργεια ενός πολύ μεγάλου αριθμού εμβολιασμών παρατηρήθηκε μια ανεπιθύμητη ενέργεια που χαρακτηρίσθηκε πολύ σπάνια όσον αφορά στην επίπτωσή της. Πρόκειται για ένα σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοπενία, που εντοπίζεται σε ασυνήθεις θέσεις, συγκεκριμένα στους σηραγγώδεις κόλπους του εγκεφάλου και σε σπλαγχνικές φλέβες4. Λεπτομερής ανασκόπηση και έλεγχος όλων των περιστατικών από τους φορείς φαρμακοεπαγρύπνησης κατέληξε ότι η αιτιολογία είναι δημιουργία αυτοαντισωμάτων στη βάση ενός αυτοάνοσου μηχανισμού που προσομοιάζει με το σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοπενία που εμφανίζουν κάποιοι ασθενείς μετά από χορήγηση ηπαρίνης (HIT -Heparin Induced Thrombocytopenia)5. Σε αντιστοιχία με το HIT, το νέο σύνδρομο που παρατηρείται μετά από εμβολιασμό έναντι της COVID-19 με εμβόλια ιικού φορέα, ονομάσθηκε Αυτοάνοση θρόμβωση με θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό (VIIT -Vaccine Induced Immune Thrombosis with Thrombocytopenia).
Συμπτώματα που πιθανώς σχετίζονται με VIIT και τα οποία χρήζουν άμεσης ιατρικής εκτίμησης και αντιμετώπισης περιλαμβάνουν: δύσπνοια, θωρακικό πόνο, οιδήματα κάτω άκρων, πόνο στην κοιλία, ισχυρή, επίμονη κεφαλαλγία και θολή όραση6.
Η Επιτροπή Ασφάλειας(PRAC) του Ευρωπαικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) μετά από λεπτομερή έλεγχο όλων των περιστατικών κατέληξε ότι πρόκειται για εξαιρετικά σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια και το αναμενόμενο όφελος από τον εμβολιασμό υπερτερεί έναντι του πιθανού κινδύνου7.
Πράγματι για να δούμε τη σχέση οφέλους κινδύνου αντικειμενικά στη βάση κάποιων σημείων αναφοράς αξίζει να λάβουμε υπόψιν τα εξής:
Οι ασθενείς με σοβαρή COVID-19, κυρίως από τις αρχικές παραλλαγές του ιού αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο θρομβοεμβολικών επεισοδίων και συγκεκριμένα:
Λαμβάνοντας υπό όψιν όλα τα γεγονότα και τα αριθμητικά δεδομένα είναι σαφές ότι πράγματι τα οφέλη υπερέχουν κατά πολύ του κινδύνου. Ο εμβολιασμός είναι η μόνη αποτελεσματική οδός για πρόληψη της COVID-19, διατήρηση της υγείας μας και επιστροφή στην κανονικότητα.
Έχει συμβεί τόσες φορές στο παρελθόν, με νοσήματα εν πολλοίς άγνωστα στις νεότερες γενιές. 200 χρόνια εμπειρίας εμβολιασμών αποδεικνύουν τα οφέλη των εμβολίων:
Αξίζει να τονιστεί ότι η πρόσφατη πανδημία, αναμφίβολα δύσκολη, πολυσύνθετη και απαιτητική στη διαχείρισή της, συνδέθηκε και με κάποιες θετικές ευκαιρίες:
Σε αυτή την παγκόσμια προσπάθεια ο κάθε ένας από εμάς έχει υποχρέωση να προστατεύσει την υγεία του, αλλά και την υγεία των συμπολιτών, των φίλων και της οικογένειάς του.
Αντιμέτωποι με μια μεταδιδόμενη νόσο η καλύτερη και αποτελεσματική επιλογή είναι να εμβολιαστούμε.
Ή κατά την Ιπποκράτειο ρήση:
«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν».
ΑΝΝΑ Σ. ΤΖΩΡΤΖΗ MD, FCCP
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία
1. https://www.who.int/initiatives/act-accelerator/covax
2. https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/a-global-pandemic-requires-a-world-effort-to-end-it-none-of-us-will-be-safe-until-everyone-is-safe
3. https://www.google.com/search?q=who+covid+vaccination+statistics&rlz=1C5CHFA_enGR800GR800&oq=who+covid+vaccination+statistics&aqs=chrome..69i57j0i390l2j69i64.1570j0j15&sourceid=chrome&ie=UTF-8%20%E2%80%A6
4. https://www.who.int/news/item/16-04-2021-global-advisory-committee-on-vaccine-safety-(gacvs)-review-of-latest-evidence-of-rare-adverse-blood-coagulation-events-with-astrazeneca-covid-19-vaccine-(vaxzevria-and-covishield)
5. Schultz NH, IH Sørvoll, AE Michelsen, LA Munthe, F Lund-Johansen, MT Ahlen, M Wiedmann, et al. 2021. “Thrombosis and Thrombocytopenia after ChAdOx1 nCoV-19 Vaccination”. The New England Journal of Medicine.
6. https://www.ema.europa.eu/en/news/astrazenecas-covid-19-vaccine-ema-finds-possible-link-very-rare-cases-unusual-blood-clots-low-blood
7. https://www.ema.europa.eu/en/news/astrazenecas-covid-19-vaccine-ema-finds-possible-link-very-rare-cases-unusual-blood-clots-low-blood
8. Mahase, Elisabeth. 2021. “AstraZeneca vaccine: Blood clots are “extremely rare” and benefits outweigh risks, regulators conclude”. BMJ. 373.
9. Tan BK, S Mainbourg, A Friggeri, L Bertoletti, M Douplat, Y Dargaud, C Grange, H Lobbes, S Provencher, and JC Lega. 2021. “Arterial and venous thromboembolism in COVID-19: a study-level meta-analysis”. Thorax.